تجربه مدیریت شرکت شهربان و حریم‌بان/قسمت ششم
می‌توانم بگویم هشت ماه ابتدای فعالیتم در شرکت شهربان و حریم‌بان دوره‌ای بسیار پرکار بوده است. تصویب بودجه سال 92 شرکت که با تأخیر زیاد همراه شده بود،-زمان ورودم به شهربان در مرداد ماه 92 هنوز بودجه به تصویب نرسیده بود - بهبود تعامل با نهادهای فرادست، ارتباط موثر با مناطق 22گانه شهرداری، استفاده از فن آوری‌های نو در انجام مأموریت‌ها، تلاش برای فرهنگ سازی و هویت بخشی در بین نیروی انسانی شرکت، مصوب نمودن ساختار سازمانی شرکت، تعدیل نیروهای بازنشسته و ناکارآمد ، تلاش برای اجرا و ارتقای برنامه‌های آموزشی و افزایش بهره وری، تلاش برای ایجاد مدیریت جمعی، تهیه آیین نامه ها ،دستورالعمل‌ها و روشهای اجرایی ، تلاش برای ارتقای کیفیت فرایندها بویژه فرایندهای نظارت و جذب عوامل اجرایی و کمیته انظباطی و انتخاب پیمانکاران، تهیه بودجه 1393 در زمان مقرر با بهبود روش بودجه ریزی و مصوب شدن آن در شورای شهر همزمان با بودجه شهرداری برای نخستین بار، همکاری موثر در اجرای برنامه های استقبال از بهار شهرداری تهران که فعالیتی بین بخشی در شهرداری بوده است و... ، سرفصل‌های فعالیت مدیریت شرکت در سال 92 بودند که در قسمت‌های قبلی تلاش نمودم به عنوان یک تجربه شرح دهم. در ادامه به مهمترین رویدادها در سال 1393 که تجارب ارزشمندی برایم محسوب می‌شوند در سرفصل‌های جداگانه اشاره می‌کنم:
o پیشنهاد انتقال به معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران
ابتدای سال 1393 در مرحله جمع بندی فعالیت‌های سال پیش بودیم که،ظهر یک روز پنجشنبه آقای دکتر صلاحی معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران با من تماس گرفتند و موضوع معرفی‌ام به آقای دکتر قالیباف برای مدیر کلی برنامه و بودجه شهرداری تهران را مطرح نمودند. این پیشنهاد با سابقه همکاری ما با آقای صلاحی در منطقه آزاد کیش بی ارتباط نبود . موضوع چند روزی محرمانه ماند؛ بعد خیلی جدی‌تر شد تا جایی که یک روزی آقای صلاحی تماس گرفتند که موافقت نهایی آقای قالیباف و به تبع آن موافقت آقای نادری را گرفته اند که ابتدا شرکت شهربان را به فردی دیگر تحویل بدهم و بعد هم به عنوان مدیرکل برنامه و بودجه معرفی بشوم . عصر همان روز از دفتر آقای نادری معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران -که شرکت شهربان و حریم‌بان به نوعی حوزه ذیربط این معاونت محسوب می‌شد- تماس گرفته و روزی را برای تودیع من از شرکت به منظور انتقال به اداره کل برنامه و بودجه تعیین نمودند. چند ساعت پیش از برگزاری مراسم رسمی تودیع، در جمع همکارانم در شرکت شهربان و حریم‌بان، کلیت موضوع را توضیح دادم و در واقع خداحافظی کردم. این خداحافظی من با همکاران در جمع صمیمانه با عنوان تودیع مدیر عامل در وب سایت شرکت در تاریخ اول اردیبهشت 93 اطلاع رسانی شد. اما مقدر نبود که در این مرحله من از جمع همکاران شرکت شهربان و حریم‌بان جدا شوم و مراسم تودیع به تأخیر افتاده و ملغی شد. بعد از آن هم موضوع قائم مقامی معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهری را آقای دکتر صلاحی مطرح کردند و حتی اشاره نمودند که به آقای دکتر قالیباف عرض کردم "تمایل دارم قائم مقام برنامه‌ریزی را حتماً از درون مجموعه شهرداری انتخاب کنم. ایشان هم سیاست انتخاب قائم مقام از درون مجموعه شهرداری را تایید نمودند و قرار شد با هماهنگی دفتر شهردار ملاقاتی با آقای دکتر قالیباف داشته باشید و این تصمیم نهایی شود". اما این ملاقات برقرار نشد. به هر حال این بار هم جدایی از شهربان و حریم‌بان مقدر نبود و راه برای تداوم فعالیتم در شرکت هموار شد.
o مدیریت تأثیرات ناشی از انتشار اخبار جابجایی
انتشار اخبار جابجایی‌ام ، یک روح عدم ثبات در شرکت دمید و برای اینکه این اخبار جابجایی بر عملکرد شرکت تأثیر منفی نداشته باشد، لازم بود مدیریت شود. به طور کلی انتظار می‌رود وقتی مدیر عامل شرکتی در حال جابجایی باشد یک وضعیت بلاتکلیفی بوجود آید. این جابجایی، تغییرات مدیریتی و تغییر در فرایندها و پیامدهای دیگر را می‌تواند همراه داشته باشد. اگر این جابجایی زمان‌بر شود تأثیرات آن بر عملکرد شرکت شدیدتر خواهد بود. برای اینکه بتوانم این موضوع را مدیریت کنم، اصل موضوع را خیلی صریح و شفاف به همکاران گفتم و این اطمینان را ایجاد کردم که همچون گذشته مدیریت شهربان و حریم‌بان را عهده‌دار هستم . حتی تأکید کردم که به دقت عملکرد همکاران را زیر نظر خواهم داشت و اگر هر یک از کارکنان باور نکند و آن جدیت سابق را در ادامه کار نداشته باشد، حتماً در چارچوب مقررات، به صورت جدی با ایشان برخورد می‌شود. این سیاست کارگر افتاد و بعد از چند روزی فضای آرامش به شرکت برگشت و کارها بخوبی و مطابق روال سابق ادامه پیدا کرد.
o استقرار رویکرد نظام‌مند در انتخاب پیمانکاران شرکت
پایان خرداد ماه، زمان انتخاب پیمانکاران شهربان و حریم‌بان بود. مطابق روال معمول صورت جلسه‌ای در هیأت مدیره به تصویب می‌رسید و بدون اینکه فراخوان عمومی یا مناقصه عمومی برگزار شود، پیمانِ پیمانکاران تمدید می‌شد؛ به نظر من این فرایند انطباق لازم را با مقررات و آئین نامه معاملات نداشت. خواست من و همکارانم، اصلاح این فرایند و ایجاد فرصت‌های برابر برای همه پیمانکاران مرتبط بر اساس قانون بوده است. بر این اساس، با جمعبندی آرای مخالف و موافق، مناقصه عمومی برای انتخاب پیمانکار برگزار کردیم. فراخوان این مناقصه اسفندماه سال 1392 در روزنامه همشهری منتشر شد. بر اساس آئین نامه معاملات، روالی مشخص شد تا پیمانکاران متقاضی اسناد را ارائه بدهند و طی فرایند تعریف شده ارزیابی شوند. به نظرم این مهم یکی از کارهای بزرگی بود که توفیق انجام آن را داشته‌ام. نمود بارز و عینی استقرار بی کم و کاست قانون و مقررات بود. همیشه پایبندی به قانون شعارم بوده است و بر برقراری انضباط بر مبنای قانون -هر چند موجب بروز تأخیر و یا اختلال در اجرای فرایند شود- تأکید داشته‌ام. بر این اساس تمام موانع را در فرایند انتخاب پیمانکاران -به عنوان یک فعالیت محوری و بسیار مهم در شرکت- از طریق مناقصه عمومی، شناسایی و به کمک همکاران رفع نمودیم تا نظام‌های مالی شهرداری تهران و آئین نامه معاملات شرکت شهربان و حریم‌بان بطور دقیق در فرایند انتخاب پیمانکاران عملیاتی شود.
به این ترتیب فرایند انتخاب پیمانکاران پیش رفت؛ شرکت‌های علاقمند به همکاری با شهربان و حریم‌بان در فراخوان شرکت کردند، اسناد آنها بررسی و کمیسیون معاملات با حضور نهادهای نظارتی، پیمانکاران واجد شرایط را تعیین نمود. در تجربه فعالیت شرکت، تنها در دوره شکل گیری شرکت (سال 1387) مناقصه برگزار شده بود اما پس از آن در هیچ دوره‌ای چنین عمل نشده بود. در اجرای این فرایند البته دشواری‌ها و مقاومت‌های زیادی صورت گرفت به عنوان نمونه یکی از بزرگترین پیمانکاران ما ، که مجری فعالیت‌های شرکت شهربان در تعدادی از مناطق و نواحی شهرداری بود و اتکاء شرکت به این پیمانکار بسیار بیشتر از سایر پیمانکاران بود و بخش قابل توجهی از امکانات، نیروی انسانی، خودروها و موتورسیکلت‌ها در اختیار این شرکت بود، در فراخوان عمومی شرکت نکرد و اساساً مدعی غیر ضروری بودن فرایند مناقصه بودند. عدم حضور این شرکت در فرایند مناقصه باعث حذفش شد. بعد از انتخاب پیمانکاران که دو ماه بطول انجامید مدیران این شرکت مراجعه کردند و درخواست داشتند که در مجموعه پیمانکاران شرکت فعالیت کنند. من به ایشان گفتم، شما بهتر بود در مناقصه شرکت می‌کردید و فرایند انتخاب را طی می‌نمودید آنها حتی در این مرحله هم با صراحت گفتند که ضرورتی به طی این فرایند احساس نکردیم ولی توقع داریم کار به ما ارجاع شود. بنده هم نپذیرفتم و تأکید کردم شما با عدم شرکت در مناقصه عملاً این فرصت را از دست دادید و پیمانکاران ما در جریان یک رقابت سالم انتخاب شدند. جالب است عرض کنم که پس از آن، دوستان و آشنایان زیادی تماس گرفتند و درخواست کردند که به نحوی این شرکت در مجموعه پیمانکاران شهربان قرار گیرد. اما اساساً پذیرش چنین درخواستی از نظر من ناممکن و مغایر سیستمی بودن قانون و ضوابط برای ما بود. ذینفعان آن پیمانکار افراد با نفوذی بودند و ادعا می‌کردند که در انتخابات، هم انتخابات شورای شهر و هم انتخابات ریاست جمهوری، هزینه کردند و متوقع بود که این هزینه‌ها باید برگشت داده شود، برای همین حق خود می‌دانستند که متمایز از بقیه شرکت‌ها باشند و انتخاب آنها مستقل از بقیه باشد. از طرف دیگر، از آنجا که این شرکت _ همان طور که پیش‌تر گفته شد _ مسئولیت اجرای مأموریت‌های شرکت شهربان و حریم‌بان را در چندین منطقه عهده‌دار بود، حذفش ریسک بالایی داشت و ممکن بود کارها با وقفه مواجه شود. با همه این‌ها افتخار من و همکارانم این است که از اجرای مقررات عدول نکردیم و همه ریسک‌های محتمل و غیر محتمل را پذیرفتیم. آن فشاری که طی دو، سه هفته یعنی زمان تغییر و تحول پیمانکاران در مجموعه شرکت وارد شد به ویژه سلب مسئولیت شرکت پیمانکاری مذکور، اطمینان از کارآمدی پیمانکاران جدید و عدم وقفه در انجام مأموریت‌ها و اجرای دقیق ضوابط و مقررات، وصف ناشدنی است و خدا را شاکرم که به کمک همکاران صدیق از این آزمایش سربلند بیرون آمدیم. البته ناگفته نماند این رفتار متکی بر قانون و مقررات چندی بعد از سوی آقای دکتر قالیباف مورد توجه و تقدیر قرار گرفت. لازم است از منظر دیگر به تجربه با ارزشی که این تحول در شرکت ایجاد نمود نیز اشاره کنم: ما در شرکت شهربان، همیشه این نگرانی را داشتیم که مسئولیت حفاظت از ساخت و ساز شهر یک نقش حاکمیتی است که بخش خصوصی (پیمانکاران) مجری آن هستند. اگر پیمانکاران بخواهند یکباره کار را به زمین بگذارند، شرکت و البته در جایگاه بالاتر، مدیریت شهری تحت فشار قرار می‌گیرد و به ناچار دست کم در کوتاه مدت باید به خواسته آنها گردن نهد. اما اینکه موفق شدیم پیمانکاری را که مسئولیت اجرای سیاست‌های شهربان را در 25 درصد نواحی شهر تهران به عهده داشت؛ به اتکای قوانین و مقررات حذف کنیم به نحوی که خللی در انجام وظایف و مأموریت‌ها پیش نیاید، اطمینان خاطر و پشتوانه با ارزشی ایجاد کرد که اهمیت آن قابل توجه است. البته باز هم باید یادآوری کنم که اگر مدیران آن مجموعه پیمانکار، خاصه‌گرایی را کنار می‌گذاشتند و همچون دیگر شرکت‌ها درفراخوان شرکت می‌کردند؛ احتمال فراوانی داشت که همچنان جزو پیمانکاران شرکت شهربان و حریم‌بان و در خدمت مردم تهران باشند.
ادامه دارد....