تجربه مدیریت شرکت شهربان و حریم‌بان/قسمت هفتم
o رفع چالش بودجه غیر نقدی و دریافت اعتبارات پیش بینی شده
قبلاً در باره چالش‌های فراروی شرکت در زمینه بودجه در شروع خدمتم در شرکت شهربان و حریم‌بان - از جمله عدم تصویب بودجه سال 92 در زمان مقرر و مقاومت در برابر تصویب آن، ناکافی بودن بودجه پیش بینی شده، تنظیم منطقی بودجه 93 با پشتوانه لازم و ارائه و تصویب آن در بودجه مجموعه شهرداری تهران در زمان مقرر و ... - توضیحاتی ارائه دادم. در اینجا لازم است در همین ارتباط به دو موضوع دیگر بپردازم. یکی اینکه بودجه 93 وقتی ابلاغ شد، به دو صورت نقدی و غیرنقدی بود که در شهرداری تهران معمول است. ( 32.8 میلیارد تومان نقد و 5.2 میلیارد تومان غیر نقد) بودجه غیر نقدی - با توجه به ماهیتش - عملاً برای شرکت مفهومی نداشت. شرکت شهربان که ملکی نداشت تا آن را بفروشد و تبدیل به نقدینگی کند. یا مجوز تراکم نداشت که به عنوان یک ظرفیت غیرنقد آن را تبدیل به نقدینگی بکند. از آنجا که ماهیت بودجه شرکت، تماماً هزینه‌ای است؛ اختصاص بودجه غیرنقد، جز اینکه در روند پرداخت‌های پیمانکاران و سایر هزینه‌های شرکت، اخلال ایجاد کند، منفعت دیگری نداشت. اختصاص بودجه غیر نقد به شرکت به علت محدودیت منابع مالی نقد، از سوی معاونت برنامه‌ریزی شهرداری تهران صورت گرفته بود. این حوزه معاونت می‌بایست منابع غیر نقد بودجه را توزیع کند، بر این اساس، سهمی هم به شرکت شهربان اختصاص یافت اما این با منطق کار شرکت هماهنگ نبود و می‌بایست این چالش برطرف می‌شد. با همفکری و رایزنی‌های مختلف توانستیم به راهکاری برای حل این مشکل دست یابیم. توافقی با معاونت شهرسازی ومعماری صورت گرفت و آنها متقاعد شدند از محل منابع نقد این معاونت بودجه غیر نقد شرکت شهربان و حریم‌بان به بودجه نقد تبدیل شود. با اعلام کتبی این موافقت از سوی معاونت شهرسازی به اداره کل برنامه و بودجه، همه بودجه شرکت تبدیل به بودجه نقدی شد.
دومین چالش این بود که تخصیص نقدی ماهانه از محل بودجه 38 میلیارد تومانی به شرکت چقدر است؟ در شرایط انقباضی سال 93، انتظار نمی‌رفت شهرداری بتواند همه تعهداتش را پرداخت کند، حتی تعهداتی که در بودجه مصوب شده بودند. لازم به ذکر است که در کمیسیون تخصیص -عالی‌ترین مرجع تخصیص منابع شهرداری تهران- تخصیص 35 درصد از بودجه عمرانی،70 درصد بودجه نگهداشت (رفت و روب شهر، نگهداری فضای سبز و...) و100 درصد بودجه حقوق و دستمزد ابلاغ شده بود. شرکت شهربان و حریم‌بان در ردیف بودجه نگه داشت لحاظ شد به این ترتیب دریافت نقدینگی تا 70 درصد بودجه مصوب برایمان امکان پذیر بود. روشن‌تر بگویم اگر در هر ماه یک دوازدهم کل بودجه سالانه شرکت را به عنوان تخصیص ماهانه پرداخت می‌کردند، این یک دوازدهم را باز ضربدر 70 درصد می‌کردند و حاصل عددی بود که با آن نمی‌شد بخشی از هزینه‌های شرکت را پوشش داد. به این ترتیب عملاً 30 درصد از بودجه شرکت تا پایان سال قابل تخصیص نبود. برای رفع این چالش با فراهم آوردن استدلال‌های کارشناسی لازم و برجسته کردن تفاوت شهربان با سایر واحدها و شرکت‌ها و موسسات شهرداری و برقراری تعامل موثر با واحدهای ذیربط در دی ماه این توافق حاصل شد که کمیسیون تخصیص شهرداری تهران، تخصیص بودجه شهربان را تا صد درصد ابلاغ نماید. این تصمیم مدیریتی که با درک شرایط شرکت امکان پذیر شد و به ویژه پرداخت معوقه‌های مربوطه از اول سال تحرک خوبی در مجموعه شهربان ایجاد کرد و شرکت توانست مانده حساب با پیمانکاران را تسویه کرده و از نقطه قوت انجام مأموریت‌ها را پیگیری نماید.
o رهایی شرکت از خطر انحلال
موضوع انحلال شرکت از سال 1390 در شورای شهر و نیز در بدنه شهرداری تهران هر از چند گاه، مورد بحث بود. موضوع انحلال در مواقعی قوت می‌گرفت و در مواقعی نیز به حاشیه رانده می‌شد، اما در هر حال همیشه وجود داشت. موافقان انحلال و نیز مخالفان آن استدلال کارشناسی شده‌ای که جامع و با لحاظ همه شرایط باشد ارائه نمی‌کردند و به همین دلیل تصمیم‌گیری دشوار بود. ذکر مصداق‌هایی برای نشان دادن ناکارآمدی و یا کارآیی به تنهایی نمی‌توانست معیاری برای فعالیت و یا عدم فعالیت شرکت باشد؛ کاری که معمولاً موافقان و یا مخالفان انحلال شرکت می‌کردند. چنین وضعیتی، چالشی بزرگ برای مدیریت شهری در اجرای یکی از مهمترین مأموریت‌های شهرداری در کلان شهر تهران یعنی کنترل ساخت و سازها ایجاد می‌نمود. از زمان شروع مأموریتم در شرکت شهربان و حریم‌بان این موضوع را بی‌طرفانه و به عنوان یک ناظر، نه به عنوان مدیر عامل شرکت، مطالعه کردم. تلاش کردم قوت‌ها و ضعف‌های فعالیت شرکت را بشناسم. تجارب پیشین شهرداری در کنترل ساخت و سازها را بررسی کردم و در خصوص تجارب نو، مشاوره‌هایی با صاحب‌نظران داشتم. این مطالعه و بررسی باعث شد تا دیدگاه کارشناسی حاصل شود. این دیدگاه را در مرداد 1393 با شهردار محترم تهران در میان گذاشتم. رویکرد جناب آقای دکتر قالیباف که مبتنی بر بررسی‌های کارشناسی در تصمیم‌گیری‌هاست موجب بسط تفکر رهایی شرکت از خطر انحلال با تقویت قوت‌ها و برطرف کردن ضعف‌های شرکت شد که با توجه به اهمیت موضوع بهتر است شرح بیشتری از این گفت و گو ارائه نمایم: در زمان ذکر شده ، حسب هماهنگی قبلی دفتر شهردار تهران، خدمت آقای دکتر قالیباف رسیدم. از موضوع جلسه اطلاع نداشتم و تصورم این بود که موضوع گفت و گو بیشتر به همکاری آینده ام با حوزه معاونت منابع انسانی مربوط شود. چون پیش تر آقای دکتر داریانی معاون منابع انسانی شهرداری تهران اشاره‌ای به این موضوع داشتند. گفت و گو در فضای بسیار صمیمانه‌ای صورت گرفت. آقای دکتر قالیباف از همان ابتدای جلسه با محوریت بحث شهربان خیلی صریح اشاره نمودند که در مورد شهربان، با طیفی از دیدگاه‌ها مواجه هستند. عده‌ای قائل به انحلال شهربان هستند، و عده‌ای اصرار بر تقویت و تثبیت شهربان دارند و نظر کارشناسی مرا خواستند. برایم تا حدودی غیر منتظره بود. ابتدا از ایشان اجازه گرفتم که دیدگاه کارشناسی‌ام را به نحوی کاملاً صریح و شفاف و بدون در نظر گرفتن دیدگاه‌های سایر اشخاص با هر مسئولیتی که دارند بیان کنم که ایشان هم گفتند خواسته‌شان همین است. من نتایج تحلیل‌های خودم را که گویای ضرورت وجود شهربان بود؛ بدون کم و کاست بیان کردم. به ضعف‌ها و اینکه رفع آنها با انحلال شرکت تحقق نمی‌یابد نیز اشاره کردم و نتیجه گرفتم تصور شهر بدون شهربان حتی برای یک ماه، تصور سختی است.
ایشان با دقت حتی از جزییات سوال کردند. با جمع‌بندی گفت و گو‌هایمان این نتیجه حاصل شد که از ظرفیت ایجاد شده با تشکیل شهربان و حریم‌بان به نحو شایسته‌ای بهره برداری شود. بعد از این تصمیم، ایشان سوال نمودند که بهترین معاونت برای نظارت و راهبری شرکت شهربان کدام است و نظر اینجانب را در باره حوزه ذیربط پرسیدند. من عرض کردم ارتباط کاری معاونت شهرسازی ومعماری با فعالیت‌های شهربان کم است به این دلیل که آن معاونت آنقدر در بخش سیاستگذاری قیمت‌های عوارض ساخت وساز و تغییر کاربری ، پهنه بندی‌ها، تعیین سطح و سطوح مجاز، طرح جامع و طرح تفصیلی موضوع دارد که واقعاً فعالیت شهربان موضوعی کم اهمیت برای آن تلقی می‌شود ضمن اینکه معاونت شهرسازی حوزه ستادی است و این ، ماهیتاً با فعالیت شهربان که کاملاً اجرایی است همخوانی ندارد. و بعد به طور مشخص پیشنهاد من این بود که معاونت هماهنگی و امور مناطق که متولی اداره مناطق در سطح شهر تهران است می‌تواند به عنوان گزینه اول و بعد هم معاونت خدمات شهری که وظیفه حفظ و نگهداری شهر را دارد می‌تواند به عنوان گزینه دوم در راهبری شرکت شهربان و حریم‌بان مطرح باشد. پس از آن ایشان پرسیدند به نظر شما مدیر شرکت شهربان باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ من هم عرض کردم نخست اینکه شهر و شهرداری را خوب بشناسد، این ویژگی اول است و پس از آن باید از انضباط فکری برخوردار باشد. ذهن منسجم و برنامه‌ریزی داشته باشد. نیازی به اداره شرکت شهربان با رویکرد نظامی و انتظامی نیست اما مدیر آن حتماً باید یک ذهن منسجم داشته و انضباط کاری داشته باشد. والبته ایشان هم تلویحاً اشاره نمودند که نظر ایشان نیز بر این است که در دوره‌ای که شهربان با این رویکرد اداره شد، کارآمدتر جلوه کرد. اهمیت این نشست بیش از هر چیز در این است که دیدار بنده با شهردار تهران با محوریت بحث شهربان از زمان تأسیس شرکت بهترین فرصتی بود که در اختیار مدیر عامل شرکت قرار گرفت. ورود مستقیم آقای دکتر قالیباف به موضوع شهربان، فرصت مغتنمی بود و من تلاش کردم در این دیدار، نگاه کارشناسی را در اتخاذ تصمیم مناسب درباره شرکت با تکیه بر تجاربی که حاصل شده بود به نحو شایسته تقویت نمایم. در انتهای همین جلسه، آقای دکتر قالیباف پیشنهاد مسئولیت قائم مقامی معاونت توسعه منابع انسانی را نیز مطرح نمودند اما تأکید داشتند تا زمانی که تصمیمات ایشان درباره شرکت اجرایی نشد، مأموریتم در مجموعه شهربان را همچون گذشته بطور جدی ادامه دهم و این احساس پیش نیاید که کار رها شده است. در واقع ایشان روند اداره شهربان را در مجموع دانستند و تداوم آن را خواستار بودند.
ادامه دارد....