پنجشنبه 21خرداد 1394/ تونس و تهران، انتقال تجربه مدیریت شهری
زمانی که قرار شد، از سوی شهرداری تهران ، با یک هیات تونسی که نمایندگان سازمان غیردولتی فعال در بخش مدیریت شهری آن کشور بودند ، ملاقات داشته باشم،ابتدا خودم رو ملزم کردم که نسبت به آن کشور اطلاعاتی به دست بیاورم*،از زمان قطعی شدن قرار تا ساعت جلسه، فرصت خیلی کمی داشتم ،کمتر از نیم روز. قرار ما پنجشنبه عصر، ساعت 17 بود.
چند دقیقه قبل از زمان جلسه وارد شدم، از قضا هیات تونسی زودتر رسیده بودند .چهار نفر میهمان از کشور تونس، و سه همراه ایرانی. محل جلسه را بنده انتخاب نموده بودم .پلانتاریم بوستان حضرت ابراهیم (ع). به دو دلیل جلسه را در این محل تعیین کردم،هم بازدید از یک سایت بزرگ شهری (قطب گردشگری و تفریحی تپه های عباس آباد تهران) که بخشهای جذابی از آن اخیرا افتتاح شده است و هم رهایی از ترافیک عصر پنجشنبه در مرکز شهر(ساختمان مرکزی شهرداری). از محل استقبال کردند.
رییس هیات ، آقای اسکندر رقیق *،رییس رصدخانه ملی شهری تونس بود.خودش سرمایه دار و دانش آموخته کشور آمریکا بود.روسای دو رصد خانه شهری دیگر از شهرهای بزرگ ، به همراه رییس جمعیت صلح و توسعه ترکیب هیات را تشکیل می دادند. (رصد خانه شهری،وظیفه تهیه،تحلیل و به روز نگهداری همه آمارهای حیاتی و توسعه ای شهرها را برعهده دارد)، اعضای هیات همگی مسلمان و به حزب النهضه تونس نزدیک بودند. هیات ، میهمان سپاه قدس بود، دو نفر از اعضای تشریفات سپاه قدس ویک نفر از شهرداری تهران هم ایشان را همراهی می کردند که یکی از آنها نقش مترجم داشت. تونسی ها به زبان عربی سخن می گفتند و مترجم ،صحبتهای طرفین را با فصاحت و امانتداری بسیار، ترجمه می کرد.
آنچه برای تونسی ها، شگفت انگیز بود، و آن را در اول نشست ابراز داشتند، توسعه و پیشرفتهای تکنولوژیک تهران در سالهای اخیر بود.آنها مایل بودند، با دکترین اداره تهران آشنا بشوند و نظام برنامه ریزی در شهرداری تهران را بشناسند .تصویری از نیروی انسانی را برایشان ترسیم کنم. سیاستهای شهرداری تهران ، در خصوص منابع انسانی را بدانند. روند خصوصی سازی و واگذاری کارها به بخش خصوصی حتی در بخش فضای سبز و نگاهداشت شهررا یاد بگیرند.{موضوع واگذاری نظافت شهر و نگهداری فضای سبز،قریب به بیست سال است که به بخش خصوصی واگذار شده در حالی که هنوز در تونس توسط شهرداری ها انجام می شود}رعایت عدالت در توسعه منابع انسانی، به ویژه در جذب نیروی انسانی و ارتقاء نیرو ها را بدانند.
در طول سوالات، به جزییات وارد شدند. چند نفر رفت و روب تهران را انجام می دهند؟ چند نفر تاکسی ران در تهران داریم؟ تاکسی ها مال رانندگان است یا مال شهرداری تهران؟ نظارت بر تاکسی ها چطور انجام می شود؟ اتوبوسها چطور؟چند دستگاه اتوبوس در تهران هست؟ در مالکیت شهرداریست ویا بخش خصوصی؟رانندگان اتوبوس کارمند شهرداری هستند ویا نیروی خصوصی ؟ اگر وظیفه ای به بخش خصوصی واگذار شود، با کارمندانی که آن وظیفه را انجام می دانند چه برخوردی می شود.آیا پارتی بازی و فساد اداری در سازمان شهرداری تهران وجود دارد؟چگونه با آن برخورد می شود.(بعد از طرح این سوال مثال زدند که در کشور تونس، اگر پدری بخواهد فرزندش در شهرداری کارکند،و شهرداری ممانعت کند،ابتدا شکایت می کند و اگر موفق نشود با اتکاء به شبکه غیر رسمی حاکم در آنجا، کل کارمندان شهرداری اعتصاب می کنند،حال آنکه آن فرزندفهمی از شهرداری و وظایفش ندارد !) اگر چه موضعاتی مثل نرخ تورم در شهر تهران، به ویژه در بین دارندگان مدارک تحصیلات عالی، رغبت فارغ التحصیلان به بخش دولتی بیشتر است یا خصوصی و نسبت حقوق دریافتی افراد مشابه در بخش دولتی و خصوصی هم از سوالاتشان بود.
بنده هم سعی کردم با توجه به اطلاعاتم و بر اساس واقعیتهای شهرداری تهران،به تفصیل به همه سوالات آنها را پاسخ بگویم.ابتدا ترکیب نیروی انسانی و ساختار سازمانی شهرداری تهران را برایشان تشریح کردم.در خلال این بحث، روند تدوین برنامه پنجساله شهرداری تهران را که مبنای حرکت شهرداری تهران برای پنج سال می باشد را توضیح دادم. به ویژه سیاستهای سالهای اخیر در حوزه منابع انسانی را برایشان تشریح کردم.از سیاست عدم جذب نیروی جدید تا سیاستهای آموزشی ، رفاهی و انگیزشی، ارتقاء نیروی انسانی و برخورد با کامندان متخلف.
در انتهای جلسه آنها در خواست داشتند که تجربه شهرداری تهران در حوزه منابع انسانی و برون سپاری وظایف به کشورشان منتقل شود، که توضیح دادم، تحقق این خواسته امکان پذیر است، در صورتی که با رعایت پروتکلهای مربوطه ، ابتدا تفاهم نامه ای بین شهرداری تهران و تونس منعقد گردد و بعد هیات ایرانی تجربه اش را در اختیار تونس قرار دهد.
پس از پایان یافتن جلسه ، میهمانان برای بازدید از مجموعه پلانتاریوم، پل طبیعت و بوستان حضرت ابراهیم(ع) دعوت شدند.
پی نوشت:
*برای اطلاع از وضع تونس، از یکی از دوستانم کمک گرفتم، ایشان من رو به فردی معرفی کردند که اطلاعات بسیار خوبی در مورد کشور تونس داشت.تماس گرفتم، و ازشون خواستم فضای کلی تونس،به ویژه در سالهای اخیر رو در چند دقیقه توضیح بدهند.گفته های ایشون و برخی یافته های قبل از جلسه رو به اختصار می آورم.
کشور تونس ،شمالی ترین کشور افریقاست و یک دهم ایران وسعت دارد و بیش از 10 میلیون نفر جمعیت دارد،و از نظر جغرافیای سیاسی به 24 استان تقسیم شده است. اداره شهر ها به صورت حکومتی است و مردم نقشی در اداه شهرها ندارند. درامد عمده کشور متکی به گردشگری وکشاورزی است .کشور تونس از فاصله توسعه یافتگی شمال وجنوب به شدت رنج می برد.
تونس اولین کشوری بود که در بهار عربی(یا به اصطلاح داخلی تونس،"انقلاب گل یاسمن")،مردم حکومت 23 ساله بن علی را سرنگون کردند . بن علی،پادشاه سابق این کشور، زمینه رشد و توسعه کشور رو فراهم آورده بود، اما فساد اداری کشور، به ویژه در دربار شاه و توزیع ناعادلانه درآمدها ،موجب بروز زمینه های بهار عربی در این کشور میشود. حزب النهضه، حزب اسلام گرای این کشور،که در اصل با اخوان المسلمین مصر، هم ریشه و پیوند است،در یک انتخابات آزاد، حائز 89 کرسی از 217 کرسی مجلس شد . به این ترتیب المنصف المرزوقی که از شناخته شده ترین مخالفان حکومت بن علی بود و سالها در تبعید گذرانده بود، رییس جمهور شد و دبیرکل حزب،نخست وزیری را برعهده گرفت و اکثر وزرا هم از النهضه بودند.
یاران النهضه ،که به دلایل متعدد و از جمله عدم تجربه مدیریت کلان کشور و به ویژه مدیریت شهرها ،نتوانستند کشور را اداره کنند ، با تغییر نخست وزیر و کابینه در دو مرحله، تلاش کردند که حامیان خود را از دست ندهند ،اما سرانجام مردم در سال 2014، به حزب رقیب یعنی ندا تونس، که یک حزب لاییک هست اقبال نشان دادند و النهضه تنها 69 کرسی پارلمانی را از آن خود کرد.رهبر حزب النهضه،راشد الغنوشی است ، که نسبت به انقلاب ایران،و امام خمینی علاقمند است و چند سال پیش کتاب "امام خمینی،تجدید حرکت اسلام" را نوشته بود. من این کتاب را در دوران دانشجویی خوانده بودم.
جماعت النهضه هم علیرغم اسلامگرایی و ارتباط با اخوان المسلمین مصر، اما با اعتدال بیشتری کشور را اداره کرده بود،اگر نه اینطور بود، چه بسا رهبر آن به سرنوشت محمد مرسی گرفتار میشد!
در کنار احزاب، یک نهاد صنفی بسیار قدرتمند هم وجود دارد به نام اتحادیه مشاغل، که در طول حاگمیت النهضه بر کشور بیش از 2000 اعتصاب و راهپیمایی ترتیب داده بود.